Wystawa Von hieeer aus? odbyła się w dniach 25/26 maja 2012 w galerii Spiż 7 w Gdańsku i była czwartą z kolei odsłoną projektu* 'Producenci kontekstów w obliczu przemian'.

Tytuł prezentacji był przywołaniem głośnej wystawy "Von hier aus" (tłum: stamtąd; albo: stąd wyjdziemy) jaką zrealizowano w roku 1984 w Dusseldorfie, której kuratorem był Kaspar Konigh. Wystawa ta zdefiniowała zjawisko sztuki lat 80-tych zwane Nową Ekspresją i ukonstytuowała rangę ówczesnej sztuki niemieckiej. Nowa Ekspresja stała się wielkim ruchem międzynarodowym. Miała także pośredni wpływ na kształt politycznej mapy Europy. Fenomen Ekspresji powstał m.in. dzięki wydatnemu wsparciu kapitałowemu na szczeblu państwowym jako wyraz wsparcia przez instytucje prądów intelektualnych i artystycznych.

Bezpośrednie nawiązanie w tytule gdańskiej wystawy do wydarzenia z roku 1984, było w zamyśle swoistą 'grą' z kontekstem historyczny. Nowa Ekspresja lat 80tych poprzedziła przemiany polityczno-społeczne w Europie wraz z którymi przeorganizowaniu uległa mapa polityczna kontynentu. Odwołując się do tego fenomenu, wystawa w galerii Spiż 7 miała być rozważaniem nad możliwościami 'wygrania' aktualnego czasu poprzez głos na rzecz wypracowywania potencjału intelektualnego i artystycznego w trudnym dla Europy czasie obecnego kryzysu. Jakiś etap transformacji Europejskiej dobiega końca, inny musi się rozpocząć. Wystawa, która niejako stawiała sobie za cel rozważanie nad potencjałem polskiej sztuki celowo została zrealizowana w przestrzeni pozainstytucjonalnej. Była krótkotrwałym zdarzeniem o charakterze efemerycznym.

2.Europa, Europa. Andrzej Dudek Durer, Autoobserwator I, 1999

3.Europa, Europa. Sławek Góra, Autoportret, 2006, Von hier aus., 1992

Miejscem wystawy była tzw. przestrzeń zdegradowana. Galeria Spiż 7 działa od roku 1995 pośród powojennych ruin wyspy spichrzów w Gdańsku, w miejscu, które jest swoistym 'śmietnikiem kultury i cywilizacji'. Taki wybór miał też na celu uwypuklenie specyfiki polskiej sztuki - w konkretnym kontekście geopolitycznym. Silnie zatem wybrzmiewała nuta ironii i autodystansu. Wystawa miała na celu przede wszystkim dyskusję nad możliwościami tworzenia modeli interpretacyjnych w obszarze polskiej sztuki współczesnej. Nie była więc próbą jakiegoś całościowego opisywania sceny artystycznej, co zresztą byłoby z góry skazane na niepowodzenie.

4.Europa, Europa. Natalia LL, Marzenia Brunchildy, 1994, Tęcza, 2010

5.Europa, Europa. Julita Wójcik, Czyjś Haimat, 2006

6.Europa, Europa. Andrzej Partum, Milczenie avangardowe, 1978, I'm Partum, 1982, Marek Niemirski, Projekt Kolekcja, od 1993

Fundacja TNS zrealizowała wystawę bez wsparcia z publicznych środków, w dużej mierze dzięki bezinteresownemu udziałowi artystów. Nie chodziło o realizację działania spektakularnego ale przede wszystkim o ukazanie sposobów myślenia zaproszonych artystów. Założeniem wystawy była chęć równoczesnego 'naświetlenia' kilku aspektów rzeczywistości społeczno-kulturalnej.

7.Global Dream, Justyna Koeke. Monument, 2008, Perf. Hertz.

8.Global Dream. Jerzy Kosałka, CosalCa, 2012, Kosałce Naród,1995

Takie podejście kurator uznał za niezbędny warunek dla podjęcia skutecznych prób analizy i redefinicji współczesnej rzeczywistości. Ten wątek był punktem wyjścia ku temu aby poprzez prace artystów - współczesne, jak i te z przełomu lat 70/80/90 - prowadzić refleksję nad potencjałem współczesnej polskiej sztuki. Istotą wystawy było 'zwarcie' ze sobą dwóch podstawowych kierunków praktyki artystycznej na przykładzie prac artystów. Tym samym chodziło o zarysowanie adekwatnej 'ramy interpretacyjnej'.

9.Global Dream. Wilhelm Sasnal, Samochody i ludzie, 2001

Z jednej strony, jako punkt odniesienia przywołane zostały tzw. "postawy zaangażowane" - poruszające problematykę społeczną. Z drugiej strony zaprezentowano prace tychże zaproszonych artystów, które dotykały obszaru doznań nakierowanego na tzw. "przestrzenie wewnętrzne". Owe wewnętrzne przestrzenie potraktowano jako szeroką gamę stanów wymagających 'wewnętrznego" skupienia, począwszy od praktyki medytacyjnej, procesu analizy stanów mentalnych, itp., aż do autorefleksji i intymnej pracy o charakterze 'paradetyktywistycznym'.

11.Global Dream. Marek Rogulski, Eurasia_will it fly., 2012, New Totalism_selftransformation, 20122, New Totalism_selftransformation, 2012

Zamiarem kuratora wystawy było ukazanie spektrum tego rodzaju praktyk jako swoistej 'platformy' do wejścia w szeroko rozumiany obszar duchowości. Powyższe założenia praktycznie zostały zrealizowane poprzez wybór przez kuratora dwóch prac każdego artysty lub też jednej, wydatnie łączącej oba aspekty; w kontekście założeń wystawy -otwartej na obie interpretacje. Od strony formalnej celem takiego zabiegu 'łączenia' i 'nawarstwienia' było zbudowanie złożonej narracji, ogranie strategii 'hipertekstu' ale także próba nakreślenia wielowymiarowej przestrzeni dyskusji: Jedynie dążąc do uchwycenia wielu aspektów rzeczywistości społeczno-kulturalnej możemy tworzyć propozycje przewartościowań.

12.Prospekty Transformacji. Jakub Bielawski, performance Schizoid man XXI,2012, wideo Bez tytułu. 2008

13.Prospekty Transformacji. Dorota Nieznalska. Rekonstrukcja z dnia 16.12.1981. 2012

14.Prospekty Transformacji. Andrzej Miastkowski i WL. Poza Cykl, 1996, Zamknąć Mandelę, akcja. 1990

Czym miałyby być owe przewartościowania i w jakim kierunku podążać? Gdańska wystawa została skonstruowana w taki sposób, aby ukierunkować odbiorcę na kwestię nowego rozumienia duchowości. Jej postulatem jest zarówno świadomość społeczna, kulturowa jak też potrzeba transformacji indywidualnej świadomości i wzrastania jej w wymiar 'świadomości kosmocentrycznej'. To duchowość nie-reakcyjna, ale ewolucyjna: postkonserwatywna i transliberalna zarazem.

15.Prospekty Transformacji. Wojciech Zamiara. Płot, 1988, Bsju, baju, 1992

16.Prospekty Transformacji. Zygmunt Piotrowski. Watch - In, analyses. akcja, fot. Z. rytka. 1979 /obok M. Niemirski

17.Gdański Archive. Jacek Niegoda i Mikołaj Jurkowski. Europa, bezpieczeństwo, współpraca, akcja w Spiżu 7, 1999

W wymiarze intelektualnym postawa taka postuluje ponowny namysł nad ideami Postępu i rozwoju. Lęk przed złem totalitaryzmów, które pojawiły się jako doświadczenie historyczne połowy XX wieku stał się lękiem w kulturze przed jakąkolwiek hierarchizacją i nakazywał szukać dla niej swoistego antidotum w relatywistycznych koncepcjach kultury ponowoczesnej. Koncepcje te ujawniają większą złożoność myślenia, niż prosty świat średniowiecznych doktryn religijnych czy też idei Modernistycznego postępu i ładu technicznego. Zarazem jednak paraliżują próby odważnego spojrzenia w przyszłość i poszukiwania bardziej zaawansowanych i złożonych form świadomości społecznej i indywidualnej. /Te poszukiwania są treścią innego projektu fundacji TNS pt: 'Poza Postmodernizm'/

18.Gdański Archive. Czerwonka i Zamiara, perf. Go, 1992, Tot Art, dokumentacje z lat 80tych

21.Druk o galerii C 14 z roku 1992

Czym mógłby być wkład polskiej sztuki dla globalnej kultury, w której - jak się wydaje - wszystko zostało już 'wypełnione po brzegi' wraz z głęboko humanistycznymi koncepcjami multikulturalizmu, egalitaryzmu, pluralizmu i partycypacji? Z pewnością nie będzie to wkład zasadzający się na wartościach kulturowego, egzotycznego skansenu.

20.Gdański Archive. Diagram inicjatyw ponowoczesnych w Trójmieście

Wartość dodana wyniknąć może jedynie z odważnej wizji, której siłą jest świadomość istnienia pomiędzy Wschodem i Zachodem i związanym z nimi dziedzictwem idei.

Dla uporządkowania tej wielowarstwowej sytuacji wprowadzono cztery kategorie tematyczne:

1. Europa, Europa: Andrzej Dudek Durer, Sławomir Góra, Natalia LL, Marek Niemirski, Andrzej Partum, Julita Wójcik.

2. Global Dream: Justyna Koeke, Jerzy Kosałka, Marek Rogulski, Wilhelm Sasnal.

3. Prospekty Transformacji: Jakub Bielawski, Andrzej Miastkowski i WL, Dorota Nieznalska, Zygmunt Piotrowski, Wojciech Zamiara

4. Gdański 'Archive'/ Dokumentacje: Jacek Niegoda i Mikołaj Jurkowski, galeria C 14/ Witosław Czerwonka i Wojciech Zamiara, grupa Tot Art, grupa Pampers Maxi,   Każda kategoria stanowiła także swoiste pole 'gry' pomiędzy wybranymi konkretnymi pracami dzięki tworzeniu zestawień.  

1.

Tworzenie i przekraczanie pan-europejskiej tożsamości w wieloaspektowym projekcie Andrzeja Dudka Durera (wielkoformatowa fotografia pt; Autoobserwator I z roku 1999)

Kontekstualna gra 'centrów i peryferii' Europy w realizacji Sławka Góry ( Von hier aus z użyciem znaku polskiej flagi - obraz prezentowany w roku 1992 w galerii C 14.) aż po prywatną introspekcję z perspektywy emigranta. ( Autoportret w technice akwareli. Od roku 2006 autor tworzy w Londynie).

Kluczowe dla tożsamości współczesnego europejskiego społeczeństwa wątki sztuki kobiecej/ sztuki Gender aż po transcendencję płci i humanizmu w pracach Natalii LL (Wideo Marzenia Brunchildy z roku 1994, fotografia/dokument performance, pt: Tęcza z roku 2010)

Dom i jego wielonarodowi mieszkańcy - wewnętrzne i społeczne znaczenia pojęcia ojczyzny w 'uszytej' realizacji Julity Wójcik. ( Czyjś Haimat. Gdańsk ul. Sobótki 16 / Irgend Jemandes Heimat. Danzig. Am Johannisberg 16. 2006)

'Milczenie awangardowe' Andrzeja Partuma. (Manifest pt: Milczenie awangardowe . z roku 1978 oraz praca pt: I'm Partum , z roku 1982)

Projekt Kolekcja Marka Niemirskiego - jako symboliczny 'pakiet polskiej sztuki' dla Europy. Projekt realizowany wielkoformatowo jako malarstwo, którego korzenie tkwią w intymnym działaniu "paradetyktywistycznym" - punktem wyjścia tych prac są odciski palców artystów.

(Wszystkie realizacje w kategorii 'Europa, Europa' były zarazem rodzajem "portretu" czy też "autoportretu". Cztery pierwsze realizacje dodatkowo łączyło w pewnych aspektach także subtelne odniesienie do energii kultury największego zachodniego sąsiada.)

2.

Problem zderzenia 'małych narracji' i globalnych instytucji światowych (fotografia/dokument realizacji performance w ważnych historycznie miejscach Paryża pt: Monument z roku 2008) aż po 'rozbijanie lustra świadomości' w performance Hertz z roku 2010, Justyny Koeke.

Stygmatyzacja współczesności w ikonach symboli korporacji (wielkoformatowy wydruk CosalCa z roku 2012) aż po celebrację 'śmierci artysty' w ironicznej pracy Kosałce naród , (dokument z roku 1007) Jerzego Kosałki.

Realne 'zderzenie cywilizacji' jako drżący na medium taśmy filmowej 'osobisty dokument złych snów' (Wideo Samochody i ludzie z roku 2001) Wilhelma Sasnala.

Problem 'widmowej' tożsamości społeczeństw/kontynentów ( Eurazja - will it fly? z roku 2012) aż po "Osmozę światopoglądów" ( Osmoza (2011) i New Totalism - Selftransformation z roku 2012) Marka Rogulskiego.

3.

Kloszardowie transformacji jako szamani postindustrialnej przestrzeni Jakuba Bielawskiego (wideo zrealizowane na terenach dawnej stoczni gdańskiej).

'Rekonstrukcje' Wielkiej historii i 'śledztwa' kronik biblioteki IPNu aż po czułość 'osobistych, rodzinnych' faktografii w realizacji Doroty Nieznalskiej. ( Re-konstrukcja z dnia 16.12. 1981/archiwum/ , 2012 oraz dokumentacja przewiezienia zrekonstruowanej bramy do galerii GGM w roku 2011)

Od ducha Pomarańczowej Alternatywy (akcja Zamknąć Mandelę z roku 1990) aż po halucynogenne transgresje (Wideo Poza cykl, z roku 1996 ) Andrzeja Miastkowskiego i Wspólnoty Leeeżeć.

Drewniana 'Żelazna Kurtyna' i 'czerwona huśtawka polskiej sztuki' wystawiona na wystawie Nowej Ekspresji z roku 1986 aż po 'freestyle' jednostki na bazarze Wolnej Polski, w realizacjach Wojciecha Zamiary. (Kadr z dokumentu instalacji pt: Huśtawka z roku 1986, fotografia pt: Płot z realizacji w BWA Zielona Góra w roku 1988 oraz dokument performance Buju, buju , z roku 1992)

Od kontrkultury lat 60tych i 'zakazu wszelkich zgromadzeń' aż po medytację Ducha historii w działaniach Zygmunta Piotrowskiego. ( WATCH-IN [analyses] Dokumentacja z archiwum Grupy Samokształceniowej działającej w latach 1972-1981 jako "Studio Artystyczno-Badawcze studentów ASP, PWST i PWSM" w Warszawie. Fotografie autorstwa Zygmunta Rytki. 1977.

4.

W kategorii Gdański Archive przywołano dokumentacje: Działanie Mikołaja Jurkowskiego i Jacka Niegody, pt: Europa, Bezpieczeństwo, Współpraca mające miejsce w roku 1999 w galerii Spiż 7.

Wideo Go Witosława Czerwonki i Wojciecha Zamiary z roku 1990 - jedną z pierwszych prezentacji wideoperformance w legendarnej gdańskiej galerii C 14 i Stowarzyszeniu KIS - jednej z pierwszych społeczno-artystycznych organizacji w Wolnej Polsce - które działało w Gdańsku w latach 1990/1992.

Zaproszenie na wystawę grupy Pampers Maxi /Kaja, Góra, Laskowski, Rogulski/ w formie nadruku pampers maxi na szablonie 'pudełka na produkt' z roku 1989. Publikację z roku 1991 poświęconą działaniom galerii C 14.

Dokumentacje grupy Tot Art (Materiały wideo oraz plakat z akcji w klubie Rudy Kot z roku 1986; sztandar z akcji happenersko koncertowych z lat 80-tych.) Wydruk diagram inicjatyw ponowoczesnej sztuki w Trójmieście od końca lat 70-tych aż do chwili obecnej.  

Na otwarciu wystawy miał miejsce performance Jakuba Bielawskiego, pt: schizoid man - XXI , oraz koncert formacji IZES /Izes, Cieślikiewicz, Gos, Kaszuba, Rogulus, Wojtczak/   *Informacja o projekcie: Projekt pt: 'Producenci kontekstów w obliczu przemian' - jest realizowany przez fundację TNS od roku 2010 i towarzyszy realizacji projektu Poza Postmodernizm.

Tytuł projektu nawiązuje bezpośrednio do książki Leszka Brogowskiego, teoretyka i wykładowcy sztuki, zatytułowanej: 'Sztuka w obliczu przemian' (wyd. 1990) analizującej przeobrażenia w rozumieniu i postrzeganiu sztuki na przestrzeni wieków. W dobie postmodernizmu kluczowa stała się umiejętność stwarzania odpowiedniego kontekstu i ramy interpretacyjnej dla podejmowanych działań. Strategie artystyczne są m.in. grą z rzeczywistością społeczną oraz z uwarunkowaniami kulturowymi i ekonomicznymi a sami artyści stają się niejako producentami kontekstów starającymi się szybko update-ować swoje poszukiwania. Punktem wyjścia w konstruowaniu projektu był namysł nad fenomenem konceptualizmu i jego dalekosiężnym wpływem na charakter szeregu współczesnych praktyk artystycznych. Celem projektu jest wypracowywanie i tworzenie modeli interpretacyjnych w obszarze sztuki współczesnej. Autor projektu, kurator wystawy; Marek Rogulski, fundacja TNS.