BETWEEN GENES AND MEMES -
technology of thinking
Miedzy genami a memami - technologia myślenia.
Marek Rogulski
Tekst ukazał się w roku 2013 w katalogu ROZWÓJ
Wielokomórkowy kompleks
Ewolucja inteligencji oraz form życia nie jest ani bezpośrednia ani prosta. Trudno też jednoznacznie stwierdzić czym jest tzw. sukces ewolucyjny. Nie wiemy czy należy mierzyć go stopniem uzyskanej dominacji i możliwościami nieograniczonej samoreplikacji organizmów czy też raczej stopniem ich złożoności. Od czasu gdy inteligentne hominidy wyszły poza determinanty środowiska naturalnego i rozwijać zaczęły zręby kultury, na znaczeniu zyskały zdolności do wprowadzania innowacji kulturowych. Wobec poszerzonych możliwości i ekspansji ludzkiej twórczej myśli nieoczekiwaną wartością stała się także umiejętność świadomego samoograniczania.
1. Antoni Karwowski. Memory of source II. Performance. Galeria Spiż 7. Fot. archiwum TNS
Multicellular complex
The evolution of intelligence and life forms is neither direct nor simple. It is also difficult to state clearly what the so called evolutionary success is. We do not know whether it should be measured by the degree of dominance obtained and unlimited possibilities of organisms' self-replication or rather the degree of their complexity. Since the intelligent hominids came out of the determinants of the natural environment and began to grow foundations of culture, the ability to innovate culture has gained in importance. In view of the extended capabilities and expansion of human creative thought, the ability of conscious self-restraint became an unexpected value.
2. OBPW. New Totalism_Selftransformation. Projekcja, slajd. Galeria Spiż 7. Fot. archiwum TNS
"Niezależnie od tego, jak relatywistycznie myśli historyk o czasie /w chwilach filozoficznej zadumy/, matematyczna, linearna koncepcja czasu jest do pewnego stopnia uprzedmiotowiona w jego myśleniu, gdy bada historię i myśli o niej." (1) Bez wątpienia rozwój inteligencji u organizmów zamieszkujących ziemię był wynikiem wielu jakościowych przeobrażeń wymagających dużej ilości czasu.
3. Krzysztof Gruse. Spotkanie. Idea. Wideo, performance wraz z Pawłem Hajnclem. Galeria Spiż 7.
"Regardless how relativistically a historian perceives time /in moments of philosophical reflection/, mathematical, linear concept of time in some measure objectified in his reasoning when he examines history and thinks of it." (1) Undoubtedly, the development of intelligence in organisms inhabiting the Earth was the result of a number of qualitative transformations that require a lot of time.
4. BBB Johannes Deimling. BREAD or ALIVE. Wideo. Galeria Spiż 7. Fot archiwum TNS
Taka jakościowa zmiana nastąpiła na przykład wówczas gdy organizmy jednokomórkowe, które rozmnażają się przez podział zastąpione zostały przez organizmy wielokomórkowe, u których wymiana materiału genetycznego następuje w wyniku aktu płciowego. Niejako ubocznym efektem takiej dynamiki życia jest fakt, że poszczególne osobniki umierają. W zamian pojawiła się możliwość prowadzenia nieustannego eksperymentu - rekombinacji i mutowania materiału genetycznego. W rezultacie tego procesu pojawiają się nowe gatunki jako odpowiedź na zmiany środowiska naturalnego /a następnie kulturowego/.
5. Honorata Martin. Rąbanie. Instalacja, akcja. Galeria Spiż 7. Fot. archiwum TNS
This qualitative change occurred, for example, when the single-celled organisms that reproduce by division were replaced by multicellular organisms, in which the exchange of genetic material occurs as a result of a sexual act. A kind of a side effect of the dynamics of life is the fact that individual animals die. Instead, it was possible to carry out a continuous experiment - a recombination and mutation of genetic material. As a result of this process, new species emerge in response to environmental /and then cultural/ changes.
6. Marek Rogulski. Contemporary kometka_ instrument. Instalacja interaktywna. Galeria Spiż 7. Fot. archiwum TNS
Zjawisko homoplazji czyli współwystępowania pewnych cech niezależnie od siebie u różnych gatunków uzmysławia, jak pisze Kathrine Harmon na łamach Scientific American, że "dzisiejszy status człowieka jako jedynego żyjącego na Ziemi hominina /po wymarciu neandertalczyków przed 28 tysiącami lat i homo floerensis z Flores - przed 17 tysiącami lat/ jest raczej wyjątkiem od reguły niż istotą naszej ewolucji". (2)
The phenomenon of homoplasia, i.e. co-occurrence of certain features independently in different species makes clear, as Katherine Harmon writes in Scientific American magazine, that "the present status of a human as the only hominid living on Earth / after the extinction of the Neanderthals 28 thousand years ago and homo floerensis of Flores - 17 thousands years ago / is the exception rather than the rule of our evolution. "(2)
7. Alastair MacLennan. A NAD AND. Performance. Galeria Spiż 7. Fot. archiwum TNS
Badacze ewolucji zgadzają się, że katalizatorami rozwoju ludzkiego mózgu były przynajmniej trzy czynniki: środowisko, odżywianie i struktura społeczna, które miały wpływ na rozwój wyższej inteligencji. Ten biokulturowy kompleks adaptacyjny wpłynął na przyspieszenie ekspansji. Nadal jednak nie wiadomo dokładnie, jakie zmiany genotypowe miały wpływ na przyjęcie takiego a nie innego kierunku ewolucji. Uważa się, że ogólne tendencje rozwoju człowiekowatych współgrały z reorganizacją zasobów środowiska naturalnego. Nabyte wcześniej adaptacje rozwojowe zmieniały swoje funkcje w nowych okolicznościach - gdy poddane zostały presji środowiska kulturowego. Wybór i utrzymanie pewnego typu działania - poprzez stosowanie coraz bardziej złożonych procedur - był równoznaczny z wyborem jakiejś drogi rozwoju. W szerszej perspektywie czasowej oznaczał bowiem możliwość rozwoju adaptacyjnych innowacji. Jak pisze John S. Allen w książce Życie mózgu - ewolucja człowieka i umysłu : "Adaptacje związane są jednak z kosztami energetycznymi i wymagają tworzenia rezerw. /Oczy można na przykład postrzegać jako rozwojowe wyrośla mózgu , których koszty utrzymania dla organizmu są odpowiednio wysokie./ Wzrost tkanki mózgu uważać można za tzw. rezerwę poznawczą korelującą z rozwojem inteligencji społecznej i technicznej." (3)
8. Boris Nieslony. Ma. Zwischenraum. Kadr z filmu Gerarda Harringera o artyście. Galeria Spiż 7. Fot Archiwum TNS
Evolutionists agree that the catalysts of the human brain development were at least three factors: environment, nutrition and social structure that influenced the development of superior intelligence. This biocultural adaptive complex contributed to the acceleration of expansion. Still, we do not know exactly what genotypic changes affected the adoption of such and no other direction of the evolution. It is believed that general trends in the development of hominids harmonized with reorganization of natural resources. Previously acquired developmental adaptations changed their functions in new circumstances - when they were subjected to pressure of cultural environment. The choice and maintenance of a certain type of action - through the use of increasingly complex procedures - was the same as a choice of some path. In the long run it meant the possibility of the development of adaptive innovations. As John S. Allen states in his book The Lives of the Brain: Human Evolution and the Organ of Mind: "Adaptations are connected, however, with the cost of energy and require provisioning. / Eyes, for example, can be seen as the developing brain growths, whose cost of maintenance for the organism is adequately high. / Increase in brain tissue can be considered as a cognitive reserve correlating with the development of social and technical intelligence. "(3)
9. Marcel Sparmann. Last feather. Performance. Galeria Spiż 7. Fot. archiwum TNS
Język symulacji - symulacje języka
Geny wywierają bezpośredni wpływ na syntezę i metabolizm neuroprzekaźników mózgu takich jak Dopamina biorąca udział w regulacji wyższych funkcji poznawczych. "Dopamina jest też związana zposzukiwaniem nagrody." Rywalizacja o dostęp do pożywienia i seksu przeniosła się z czasem w wymiar kulturowych gratyfikacji. Działania genów wspierały wzrost dużego mózgu, długowieczności i zachowania sprawności intelektualnej co znajdowało odbicie w strukturze i relacjach społecznych. Z kolei trening kulturowy wpływał na morfologię mózgu i doskonalenie funkcji uczenia się, co ma miejsce do dnia dzisiejszego. Na przykład "rozwój umiejętności rzucania kamieniami tzw. nachwytem miał wpływ na rozwój liczby neuronów i wypracowanie złożonych sekwencji motorycznych co miało związek m.in. z rozwojem mowy / sterowanie rzucaniem /" (4). Mowa i Język - dosłownie uwolniły ręce.
'10. Marcio Carvalho. Joana Silva. Ohne Raum 1. Dokument z performance. Galeria Spiż 7. Fot. archiwum TNS
Language of a simulation - simulations of a language
Genes have a direct influence on the synthesis and metabolism of brain neurotransmitters such as dopamine that takes part in the regulation of higher cognitive functions. "Dopamine is also associated with the quest for reward." Later, competition for access to food and sex moved into the cultural dimension of gratification. Action of genes promoted growth of a large brain, longevity and preservation of intellectual functions which was reflected in the social structure and relations. Then, the cultural training influenced the morphology of a brain and improved learning functions, which has been taking place until now. For example, "skills of throwing stones with the use of overhand grip had an impact on the development of neurons and the development of complex motor sequences which was related to, among others, the development of speech / controlling of casting / "(4). Speech and Language - they literally freed the hands.
11. Bartek Nowak. Zaimki. Cykl malarski realizowany od roku 2003. Galeria Spiż 7. Fot. archiwum TNS
Komunikacja werbalna oraz kultura symboliczna służą przekazywaniu wzorców informacji, które brytyjski ewolucjonista Richard Dawkins określił mianem memów (5). Memy posiadają cechy zasadniczo podobne do genów i innych replikatorów. Ponieważ jednak ich środowiskiem jest kultura mogą być przekazywane i transmitowane pomiędzy dowolną ilością jednostek. Przyjmuje się, że język był korzystny reprodukcyjnie - wyewoluował m.in. jako oszczędna forma pielęgnacji nabierając coraz większego znaczenia w kształtowaniu kultury symbolicznej i wychodząc poza dotychczasowe funkcje prostej komunikacji. Rezultatem tego procesu jest między innymi to, że język wysunął się w świadomości wielu ludzi na plan pierwszy. Fakt ten ma wymiar także społeczny, polityczny i kulturowy co znajduje odbicie w próbach kształtowania standardów debaty publicznej i poprawności politycznej.
Verbal communication and symbolic culture are used to convey patterns of information that a British evolutionist Richard Dawkins called memes (5). Memes have characteristics substantially similar to genes and other replicators. However, since their environment is culture, they can be transmitted and transferred between any number of individuals. It is assumed that the language was favourable for reproduction - it evolved i.a. as a cost-effective form of maintenance which gained more and more importance in the development of symbolic culture and went beyond the current simple communication functions. The result of this process is, among other things, that the language came out in the minds of many people to the fore. This fact also has a social, political and cultural dimension, which is reflected in attempts to shape the standards of public debate and political correctness.
12. Gim Gwang Cheol, 20 cigarettes. Performance. Galeria Spiż 7. Fot. archiwum TNS
Przypuszcza się, że około 100 000 a 200 000 lat temu nastąpiło przekształcenie się protojęzyka w język. Lingwista Derek Bickerton uważa, że "złożoność informacji, które mogą być przekazane ze pomocą ludzkiego języka odzwierciedla różnice jakościowe a nie wyłącznie ilościowe w porównaniu z innymi systemami komunikacji zwierzęcej." (6) Dzięki temu - uważa Bickerton - "ludzie zyskali ogromną przewagę nad innymi hominidami oraz szansę kreatywnego rozwoju". (7) Coraz bardziej złożone życie społeczne stwarzało okazje do prowadzenia gier kulturowych oraz tworzenia rzeczywistości otwartej na symulacje. Takie środowisko także obecnie ma olbrzymi wpływ na rozwój zachowań złożonych, takich jak tworzenie pozorów, ukrywanie intencji, powstrzymywanie emocji, odraczanie gratyfikacji itd. Psycholog Lawrence D. Rosenblum podkreśla fakt, że percepcja mowy ma charakter polisensoryczny, wielozmysłowy; "mózg wyewoluował by pobudzić dialog zmysłów" a jego obszary czuciowe są z natury wielozmysłowe. (8) Percepcja muzyki, rozumienie mowy, empatyczne odgadywanie uczuć innych osób, postrzeganie krajobrazów i architektury splatają się w wewnętrzny, coraz bardziej złożony obraz świata, który może być poddany autorefleksji. Ta naturalna intermedialność ludzkiej psychiki zdaje się być fundamentem wynalazczości w technice i sztuce.
It is believed that approximately 100 000 and 200 000 years ago a protolanguage was transformed into a language. |A linguist Derek Bickerton believes that "the complexity of the information that can be communicated with using a human language reflects differences in quality and not just quantity in comparison with other animal communication systems." (6) As a result - says Bickerton - "people gained a huge advantage over other hominids and the chance of creative development. "(7) The growing complexity of social life engendered opportunities for culture games and creating the reality which was open to simulations. Such an environment also now has a huge impact on the development of complex behaviours, such as simulating, hiding intentions, stopping excitement, delaying gratification, etc. A psychologist Lawrence D. Rosenblum stresses that speech perception is polisensory. "The brain has evolved to stimulate dialogue senses", and the sensory areas are inherently multisensory. (8) The perception of music, speech understanding, empathetic guessing other people's feelings, perceptions of landscapes and architecture are intertwined in the inner, more and more complex picture of the world, which may be subjected to self-reflection. This natural intermediality of human psyche seems to be the foundation of inventions in technology and art.
13. Marcin Mierzicki. Film akcji. Obiekt. Galeria Spiż 7. Fot. archiwum TNS
Społeczna gramatyka
Richard Brodi w książce Wirus umysłu stwierdził, że: "Najlepiej replikującymi memami były i są te, które związane są z pożywieniem, seksem oraz bezpieczeństwem, ponieważ dostęp do pożywienia, rozmnażanie i unikanie śmierci są istotne z punktu widzenia ewolucji biologicznej." (9) Ewolucja biologiczna i ekspansja kulturowa splatają się w proces cywilizacyjny.
Social grammar
In the book titled Virus of the mind Richard Brodi said: "Top replicating memes were and still are those related to food, sex and security, as access to food, reproduction and avoidance of death are important in biological evolution." (9)
Biological evolution and cultural expansion intertwine in the process of civilization Przeobrażanie się struktur społecznych w złożonych społecznościach ludzkich nie następowało wszędzie równomiernie, ale wyróżnia się przynajmniej kilka zasadniczych jego etapów. Pierwszym była rewolucja paleolityczna związana z rozwojem mowy, opanowaniem ognia i produkcji narzędzi. Po niej nastąpiła rewolucja agrarna, co wiązało się z osadnictwem, rozwojem rolnictwa i hodowli, a w rezultacie zwiększeniem populacji, rozwojem miast, powstaniem klas społecznych, kodyfikacją wiedzy, nauki, prawa, pamięci zbiorowej itd. Rewolucja przemysłowa jako kolejny etap przyniosła nowe środki komunikacji, globalne migracje i przemysł masowy. Wreszcie mamy współczesną globalną rewolucję teleinformatyczną , a w tym rozwój sztucznej inteligencji, baz danych i technologii opartych na kodowaniu informacji. Z każdym takim krokiem wzrastała złożoności cywilizacji, a społeczności ludzkie płaciły i płacą nadal ceną związaną z rosnącym zapotrzebowaniem na energię, tworzeniem się konfliktów na tym tle i powstawaniem tzw. długu ekologicznego. (10)(11)(12)
14. Marek Zygmunt. Po drugiej stronie świata. Dwie symultanicznie odtwarzane wideoprojekcje. Galeria Spiż 7. Fot Archiwum TNS
The transformation of social structures in complex human societies did not occur uniformly everywhere, but at least a few basic steps are distinguished thereof. The first was the Paleolithic Revolution associated with the development of speech, mastery of fire, and production of tools. After that there was Agrarian Revolution , which resulted in settlement, development of agriculture and breeding, and consequently in an increase in population, urbanization, creation of social classes, codification of knowledge, science, law, collective memory etc. The Industrial Revolution as the next stage brought new means of communication, global migrations and industry. Finally we have the contemporary global ICT revolution , which developed the artificial intelligence, databases and technologies based on encoding information. On each stage the complexity of civilization increased and human communities paid and continue to pay the price connected with the growing demand for energy, conflicts in the background of it and the emergence of the so-called. ecological debt . (10) (11) (12)
Modelowanie sztuki
To obecność i rodzaj neuronów w mózgu decyduje o tym jaki zakres bodźców będzie przetworzony na doznania zmysłowe, a w następnej kolejności na wewnątrzpsychiczny obraz świata. Z kolei to wzorce informacji rozprzestrzeniane w obszarze kultury modelują ludzkie wyobrażenia o świecie. W tym sensie możemy powiedzieć, że to my sami konstruujemy świat . Uświadomienie sobie tego faktu wpłynęło na kierunki badań w nauce i w sztuce. Nie chodzi już tylko o tworzenie sposobów na magiczne oswajanie świata czy też o kulturowe zaprzeczanie śmierci - w postaci trwałych, ponadczasowych koncepcji symbolicznych - ale o realizację projektów związanych z pozyskiwaniem wiedzy i zrozumieniem mechanizmów percepcji. Wnikliwe badanie świata natury i kultury - niezbędne w tym procesie poszukiwań - zakłada rozwinięcie umiejętności podważania wcześniejszych prawd i wyników badań.
Modelling of art
It is the presence and type of neurons in the brain that determines what range of stimuli will be converted into sensations and secondly on mental view of the world. In turn, the patterns of information which are spread in the area of ?? culture model the human perceptions of the world. In this sense, we can say that we construct the world ourselves. The realization of this fact has influenced the direction of research in science and art. It's not just about creating a magical way of taming the world or about the cultural denial of death - in the form of stable, timeless symbolic concepts - but the implementation of projects related to the acquisition of knowledge and understanding of the mechanisms of perception. A careful examination of the world of nature and culture - essential in this process of research - involves developing skills of undermining the earlier truths and research results.
15. Ben Patterson_Fluxus. How to make art. Wydruk. 1988. Galeria Spiż 7. Fot. archiwum TNS
Przewartościowania jakie dokonywały się w sztuce nie miały wymiaru tylko estetycznego. Z perspektywy czasu za istotne w historii sztuki uważamy te akty i dokonania artystyczne, które podważały - wcześniej wydawałoby się nienaruszalne - wyobrażenia o świecie i zarazem znajdowały nową formę dla nowych koncepcji. Obserwujemy ewolucję wyobrażeń o sztuce, począwszy od okresu prehistorycznego gdy sztuka jako taka była nieodróżniona od życia, poprzez archaiczne i mitologiczne koncepcje sztuki aż po emancypację sztuki w epoce nowoczesności. Modernizm i nowoczesność wprowadziły do kultury metodologie i rozwinęły narzędzia interpretacyjne mające coraz więcej wspólnego z odkryciami w obszarze nauki i filozofii. Dekonstrukcja, autorefleksja, badanie języka sztuki oraz namysł nad tym, co i dlaczego uznajemy w ogóle za sztukę, stały się dominujące we współczesnych poszukiwaniach artystycznych.
16. Melati Suryodarmo. Perception of patterns in timeless influence. Wideo, dokument. Galeria Spiż 7. Fot. archiwum TNS
Re-evaluations which were taking place in art were not only of an aesthetic dimension. In retrospect the acts and artistic achievements considered to be important in the history of art are those which undermined - earlier seemingly inviolable - concepts about the world and at the same time found a new form for the new concepts. We observe the evolution of ideas about art, from the prehistoric period when art as such was indistinguishable from life, through archaic and mythological concepts, to the emancipation of art in the age of modernity. Modernism and modernity introduced methodologies to the culture and developed interpretive tools that have more and more in common with discoveries in science and philosophy. Deconstruction, self-reflection, study of the language of art and reflection on what and why we consider to be art in general became dominant in contemporary artistic exploration.
Memy - a zatem także koncepcje światopoglądowe - nakładają się na siebie, koegzystują lub rywalizują ze sobą w przestrzeni kultury. Znajdują także silne umocowanie w ekonomicznej i politycznej tkance życia społecznego. W książce Ewolucja i wartość. Eseje o kulturze , Roman Bromboszcz przywołuje prace McLughana, Manovicha i Lyotarda aby opisać splot głównych trendów rozwojowych globalnego społeczeństwa: postmodernizmu, ultranowoczesności i retrybalizacji. Można je uznać za trzy odcienie jednego procesu cywilizacyjnego. (13)(14)(15) Według autora trendy te bazują na współzależnościach jakie powstają obecnie głównie w sieci Internetu. Postmodernizm "uprzywilejowuje różnorodność, w której wszystkie części są równe". Niejako w kontrapunkcie ultramodernizm "domaga się uznania, że w badaniu zjawisk niepomijalne są dominacje i nierówne podziały" uzasadniane skutecznością techniczną. Z kolei retrybalizacja jest procesem, który "prowadzi w stronę coraz to większych analogii z archaicznością". "Dla archaiczności dziełem sztuki była rzecz wpisana w tradycyjną ciągłość kultury. Dla postmodernizmu dzieło sztuki i sztuka są modelami rzeczywistości. Dla ultramodernizmu przedmiotem doświadczenia są fantomy , którymi zastąpiono dawne dzieła sztuki i rzeczy. /./ Komputery wyznaczają nowe sposoby reagowania, ponieważ są w każdym aspekcie świata. Dominującą formą w kulturze przestała być opowieść, stała się nią baza danych." (16)
17. Black Market International. Wideo. Dokumentacje działań. Galeria Spiż 7. Fot Archiwum TNS
Memes - and thus philosophical concepts - overlap, co-exist and compete with each other in the area of ?? culture. They are also strongly anchored in economic and political tissue of social life. In his book Ewolucja i wartość. Eseje o kulturze (Evolution and value. Essays on the culture), Roman Bromboszcz quotes McLughan's, Manovich's and Lyotard's works to describe the merge of main trends of development of the global society: postmodernism, ultramodernity and retribalization . They can be considered as three shades of the same process of civilization. (13) (14) (15) According to the author, these trends are based on the interdependencies that arise out mainly in the Internet network. Postmodernism "privileges diversity, in which all parts are equal." As if in counterpoint ultramodernity "demands recognition that in the study of phenomena there are non-negligible domination and unequal divisions" justified by technical efficiency. Then, the retribalisation is a process that " leads towards ever greater analogy with the archaic" . "For the archaic piece of art was something inherent in the traditional continuity of culture. For postmodernism a piece of art and art are models of reality. For ultramodernism a subject of experience are phantoms, which replaced the old works of art and objects. / ... / Computers set new ways of responding, as they are in every aspect of the world. A story ceased to be a dominant form in the culture, now it is the database. "(16)
Eksploracja rzeczywistości
Od prapoczątków ludzkości, sprzężenie zwrotne pomiędzy techniką i zachowaniem miało ogromny i dalekosiężny wpływ. Zmiękczanie jedzenia przy pomocy ognia wpłynęło na redukcję mięśni czaszki hominidów, co z czasem umożliwiło wzrost masy mózgu, a tym samym rozwój zdolności poznawczych i intelektualnych. Ile czasu potrzeba aby tworzone współcześnie środowisko kulturowe wywarło równie istotny wpływ na ludzką ewolucję? Czy wykształcą się kiedyś nowe fizyczne organy w ciele człowieka jako wyraz przystosowania do nowego środowiska? Obecnie środowisko to tworzą już systemy sztucznej inteligencji, architektura cyborgiczna, globalne systemy gromadzenia i przepływu informacji a niebawem także syntetyczne organizmy. Tempo zmian wzrasta.
18. Park Kyeong Hwa. My barefoot. Performance. Galeria Spiż 7. Fot. archiwum TNS
Exploration of reality
Since the very beginning of mankind, the feedback between technology and behavior had a huge and far-reaching impact. Softening food with fire resulted in reduction of muscle of hominids' skull, which over time enabled an increase in brain mass and thus the development of cognitive and intellectual powers. How long would it take for the currently created cultural environment to exert an equally significant influence on human evolution? Will new physical organs ever evolve in the human body in response of adaptation to the new environment? Currently, the environment is created by artificial intelligence systems, cyborg architecture, global systems for the collection and flow of information, and soon by synthetic organisms as well... The pace of change is increasing.
Oznacza to poszerzenie pola zainteresowań artystów i środowisk opiniotwórczych, gdyż istotna stała się odpowiedź na pytanie jak skutecznie wpływać na wybór takich lub innych sposobów myślenia o sztuce. Konsekwencją tego stanu rzeczy jest globalny wyścig o dostęp do informacji i o kontrolę nad nią. Znajduje on swoje uzasadnienie także w rywalizacji międzynarodowej o wykorzystanie energii i o kreowanie rynków zbytu. W związku z tym zjawiskiem Alex Pentland ukuł termin reality mining - eksploracja rzeczywistości - którym określa się obecnie praktykę wykorzystywania danych przez korporacje i rządy. (18)
This means broadening the field of interest of artists and opinion leaders, as the answer to the question - how to influence effectively the choice of ways of thinking about art - has become vital. The consequence of this is the global race for access to information and control over it. It is also justified in the international competition for energy use and creating markets. In connection with this phenomenon Alex Pentland coined the term reality mining - exploration of reality - which is now referred to the practice of data utilizing by corporations and governments. (18)
19. Hilla Steinert. INSIDEOUT. Performance. Galeria Spiż 7. Fot. archiwum TNS
Jako społeczeństwa zaledwie wychodzimy poza biologiczne punkty odniesienia - życie społeczne opiera się na systemach dominacji i regulacji zakorzenionych w dążeniach do ładu i sprawiedliwości na miarę prostej świadomości grupowej. Tymczasem współczesność obdarza nas złożoną siecią powiązań i oddziaływań o zasięgu globalnym. Czy zatem przyszłość ludzkości rozegra się w złożonej symulacji wirtualnego świata, podtrzymywanego mocą obliczeniową komputerów i serwerów? Sztuka, pojmowana niegdyś jako obszar pierwotnej ludzkiej innowacyjności, teraz realizuje się w nieznanym wcześniejszym kulturom środowisku technologicznym i komunikacyjnym. Wkrótce powstaną zapewne narzędzia i nośniki informacji, których w tej chwili nie potrafimy sobie jeszcze wyobrazić.
As societies, we just go beyond biological reference points - social life is based on systems of domination and control rooted in the desire for order and justice as a simple group consciousness. However, contemporariness gives us a complex network of relationships and interactions on a global scale. So, will the future of humanity take place in a complex simulation of the virtual world, sustained by computing power of computers and servers? Art, once conceived as an area of primary human innovation, now is implemented in the environment of technology and communications, which was unfamiliar to former cultures. Soon some tools and information carriers will be developed, which we cannot even imagine now.
Interaktywne uczucia sztuki
Egzystencjalny wymiar życia oraz świadomość faktu, że umieramy, przywraca właściwe proporcje powyższym rozważaniom. Świadomość ograniczeń zmusza bowiem do dalszych poszukiwań i rozwoju nie tylko w obszarze techne ale i psyche.
20. Marek Rogulski. Blask. Cykl fotografii. Galeria Spiż 7. Fot. archiwum TNS
Interactive art feelings
The existential dimension of life and awareness of the fact that we die restores proper proportions to the foregoing considerations, since the awareness of restrictions imposes further research and development not only in the area of techne, but also psyche.
Zderzenia i napięcia zachodzące na styku kultury i sztuki mogą pobudzać do podejmowania rozważań nad problemem wewnętrznej wolności i tym samym dawać impuls ku poszerzaniu świadomości. Być może istotna zmiana będzie wynikiem transformacji samoświadomości jednostek. Być może czekają nas jeszcze w tym procesie zaskakujące zwroty akcji. Z jednej strony mamy bowiem potrzebę nakreślania granic społecznej i technologicznej ekspansji i kontroli a z drugiej możliwość wewnętrznego rozwoju jednostek.
Clashes and tensions occurring at the interface of art and culture can stimulate consideration of the problem of inner freedom and thus give impetus to the expansion of consciousness. Perhaps the major change will result from the transformation of individuals' self-consciousness. Perhaps some surprising twists may await us in this process. On the one hand, we have a need for outlining the limits of social and technological expansion and controlling, on the other the possibility of individuals' inner development.
Doświadczenia artystyczne i ich interpretacja są wielowarstwowymi i niezdefiniowanymi do końca elementami pejzażu ludzkiego doświadczenia. Trudno zatem wyrokować co stanie się polem realnego rozwoju form i percepcji sztuki. "Zdolność przewidywania pozytywnych i negatywnych skutków wymaga umiejętności patrzenia w przeszłość albo w przyszłość /../ Taki rodzaj kontemplacyjnego optymizmu nie jest ani emocją, ani odczuciem, ale odczytywany jest zapewne jako uczucie. Uczucia są - jak trafnie opisał Antonio Damasio, interaktywną percepcją, a uczucie optymizmu należy niewątpliwie do tych, które łączą w sobie wiele rodzajów percepcji." (19)
Artistic experiences and their interpretation are layered and undefined elements of the landscape of the human experience. It is therefore difficult to predict what will become the field of real development of forms and perception of art. "The ability to predict positive and negative effects requires the skill to look into the past or into the future /../ This kind of contemplative optimism is neither emotion nor sense, but it probably is read as a feeling. Feelings are - as aptly Antonio Damasio described, interactive perception, and a feeling of optimism is undoubtedly one of those that combine many types of perception. "(19) •
1 Francis C. Haber. Darwinowska rewolucja w pojęciu czasu . [ Czas w kulturze .] Wydawnictwo PIW. Warszawa, 1988
•2 Kathrine Harmon. Nieuchwytni przodkowie. Scientific American. Świat Nauki. Marzec, 2013
•3 John S. Allen. Życie mózgu - ewolucja człowieka i umysłu. Wydawnictwo Prószyński i Spółka. Warszawa. 2011
•4 tamże
•5 Richard Davkins. Samolubny gen . Wydawnictwo Prószyński i Spółka. Warszawa. 1989
•6 Derek Bickerton. Jak protojęzyk stał się językiem . 2001 www.granicenauki.pl
•7 Derek Bickerton. Język i ludzkie zachowanie . 1995 www.granicenauki.pl
•8 Lawrence D. Rosenblum. Dialog zmysłów. Scientific American. Świat Nauki. Luty, 2013
•9 Richard Brodi. Wirus umysłu . TeTa Publishing. Łódź. 1997
•10 Ariel Salleh: Dług eklogiczny - dług ucieleśniony. Ekologia i Sztuka. 2009
•11 Nafeez Mossadeq Achmed. A User's Guide to the Crisis of Civilization: And How to Save It. 2010.
•12 Dean Puckett. Kryzys cywilizacji . TV Planet. 2011.
•13 Krzysztof Loska. Dziedzictwo McLuhana między nowoczesnością a ponowoczesnością . Kraków. 2001
•14 Lew Manovich. Język nowych mediów . Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne. Warszawa. 2006.
•15 Jean Franqcois Lyotard. Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy . Warszawa, 1977
•16 Roman Bromboszcz. Ewolucja i wartość. Eseje o kulturze . Wydawnictwo Aureus. Kraków. 2012
•17 Ferris Jabr. Nowe formy życia - bez DNA . Scientific American. Świat Nauki. Styczeń, 2013
•18 Christopher Mims. Reality Mining . Scientific American. Świat Nauki. Styczeń, 2013
•19 John S. Allen. Życie mózgu - ewolucja człowieka i umysłu. Wydawnictwo Prószyński i Spółka. Warszawa. 2011